Çevresel Etki Değerlendirme süreci, gerçekleştirilmesi planlanan projelerin başvuru aşamasında, inşaat öncesinde, inşaatında, işletmesinde ve işletme sonrasını için çevresel etki değerlendirilmesinin yapıldığı çalışmaları kapsayan süreçtir.
Türkiye’de ÇED kapsamına giren projeler iki gruba ayrılmıştır;
- Birinci grupta yer alan projeler ve faaliyetler çevreye olan etkileri açısından kirleticilik oranı yüksek olan proje ve faaliyetlerdir. Yönetmeliğin Ek-I listesinde yer alan bu tür proje/faaliyetler için ÇED Raporu hazırlanması zorunludur.
- İkinci grupta ise çevresel etkileri birinci grupta yer alan projelere göre daha az olan ve klasik önlemlerle etkilerin en aza indirilebileceği projeler yer almakta olup, bu projeler için ise projenin tanımlandığı (kapasite, kullanılan teknoloji, oluşacak atık miktarları ve nasıl bertaraf edileceğinin planlandığı, proje alanına ilişkin çevresel özelliklerin verildiği) Proje Tanıtım Dosyası hazırlanması gerekmektedir. Bu dosya Bakanlıkça değerlendirilip proje için ÇED raporunun hazırlanmasına gerek olup olmadığı anlamına gelen “ÇED Gereklidir” veya “ÇED Gerekli Değildir” kararı verilmektedir.
Hibrit enerji sistemlerine ilişkin olarak; aslında yapılan yönetmelik düzenlemesinde ÇED’e ilişkin kesin bir düzenleme olmamakla birlikte; Söz konusu alanlara kurulacak ikincil tesislere ilişkin olarak da ÇED izinlerinin alınması gerekmektedir. Yani ana kaynak ÇED’e ilişkin herhangi bir değişiklik yapılmamakta ve yardımcı kaynak için yeni bir ÇED alınmaktadır.
EK -1’e giren yardımcı kaynak tesisler için “ÇED Olumlu”, EK -2 ye girenler için ise “ÇED Gerekli Değildir” belgesinin alınması gerekmektedir.
Ana kaynak ÇED için geçerli olan düzenlemeler yardımcı kaynak için de geçerlidir. Şöyle ki; ÇED Yönetmeliği hükümleri gereğince proje ve faaliyetlere verilen “ÇED Olumlu” ya da “ÇED Gerekli Değildir” kararları faaliyete başlanması için gerekmekte olup yeterli olmamaktadır. ÇED Yönetmeliği kapsamında verilen kararlar projeye başlanması için nihai izin ve onay niteliği taşımamaktadır. Faaliyete/projeye başlanması için gerekli şartlardan biri olup faaliyete başlamak için yürürlükte olan mevzuat uyarınca gerekli tüm şartların yerine getirilmesi, ilgili tüm kurum ve kuruluşlardan gerekli izin, onay, görüş ve/veya ruhsatların alınması gerekmektedir.
“Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu” veya “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararı alınması gerekli olup, alınmadan yatırımına başlanan proje ve faaliyetler, Çevre Kanunu’nun 15. Maddesi hükmü gereğince durdurulmaktadır.
Bu durumda, Çevre Kanunu’nun uyarınca idari para cezası uygulanmaktadır. ÇED Raporunda veya Proje Tanıtım Dosyasında taahhüt edilen hususlara uygun olmadığının tespiti edilmesi durumunda yaptırım uygulanmakta, idari para cezası verilmektedir.
Hibrit Enerji Sistemlerinde kullanılacak olan ikincil tesis için ÇED Raporunun alınması gerekmekteyse, ÇED Yönetmeliği kapsamında ikincil kaynak hakkında “ÇED Olumlu” belgesinin alınması gerekmekte ise birincil kaynaktan bağımsız olarak ikincil kaynak için söz konusu ÇED Raporunun alınması gerekmektedir. Alınmaması halinde ikincil kaynağın inşaatına başlanılamaz. Projenin ÇED Yönetmeliğinde sayılan projelerden eşik değerin altında olmaması halinde ÇED Raporunun düzenlenmesi gerekecektir.
