Hibrit güç üretim sistemleri farklı enerji sistemlerinin bir araya gelerek oluşturduğu elektrik enerjisi üretim yöntemidir ve çoğunlukla da yenilenebilir enerji sistemlerinde kullanılırlar. Hibrit enerji üretim sistemleri rüzgâr enerjisi, hidrojen enerjisi, güneş enerjisi, biyogaz enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının bir arada kullanıldığı sistemlerdir. Hibrit enerji sistemleri, genel olarak iki ya da daha fazla farklı enerji üretim sisteminin bir arada çalışarak, elektrik ya da termal yükü beslediği sistemlerdir.
Hibrit sistemleri ile birlikte amaç bir enerji kaynağının zayıflığını ikincil enerji kaynağının üstünlüğü kapatmaktır. Temel ilke birbirine uyumlu iki kaynağın birbirlerini tamamlayan bir sistemin oluşturulmasıdır.
Hibrit enerji üretim sistemleri dağıtımın ve üretimin yeterli gelmediği yerlerde, kırsal bölgelerde ve uzak alanlarda enerjinin verimli üretimi için kullanılabilir. Kojenerasyon teknolojisinin kullanılmasıyla da hibrit sistemler kurulabilir. Hibrit kojenerasyon sistemleri, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı oranının arttırılmasında da söz konusu olmaktadır.
Hibrit enerji santrallerini özetlemek gerekirse; güneş, rüzgâr ve diğer yenilenebilir enerji kaynakları ile üretim şekillerini bir araya getirmeyi amaçlayan ve sağlayan bir sistemdir. Hibrit enerji santrali sayesinde pek çok alanda kazanç sağlanabilir.
Hibrit Elektrik Santralinin Faydaları Nelerdir?
Hibrit santraller, aynı bölgede aynı zamanda ya da farklı zaman dilimlerinde birden fazla kaynaktan elektrik üretimi gerçekleştirebilir. Yani, hidrolik ya da rüzgâr santrali sahasına güneş santrali kurmak ya da jeotermal santrale güneş santrali ilave etmek gibi örneklemek mümkündür.
Bunun için tek bir üretim sahası yeterli olmaktadır. Üretilecek olan elektriği pazarlamak bu sistemle birlikte kolaylaşmaktadır. Çünkü sadece rüzgâr eserken değil, rüzgârın esmediği ya da yeterli olmadığı durumlarda, havanın güneşli olmasıyla üretim devam edecektir. Bu sayede kesintisiz bir elektrik üretimi yapılabilecektir.
Hibrit enerji santralleri planlı bir şekilde enerji sağlar bu nedenle kırsal bölgelerin elektrik gücünün kullanılmasını da arttırabilir. Hibrit sistemler depolama teknolojileriyle birleşmesi halinde kesintisiz enerji sunulabileceği gibi bu sayede enerjinin üretilmediği zamanlarda depolama sistemleri ile şebekeye elektrik verilmeye devam edilebilecektir.
1 Temmuz`da yürürlüğe giren ve Hibrit yönetmeliği olarak da bilinen Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümleri gereğince artık birden çok farklı kaynaktan enerjinizi üretip, enerji arzının arttırılması sağlanmaktadır.
Hibrit Enerji Sistemleri Yasal Düzenlemeler
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), birden fazla kaynaktan (hibrit) üretim yapılan elektrik santrallarının lisans süreçlerine ilişkin esasları 08/03/2020 tarih 31062 sayılı yönetmelik ile belirlenmiştir.
Yönetmelik değişikliğinde,
1.Birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesisini,
2.Birleşik elektrik üretim tesisini,
3.Destekleyici kaynaklı elektrik üretim tesisini
4.Birlikte yakmalı elektrik üretim tesislerini birden çok kaynaklı elektrik (HİBRİT) üretim tesisi olarak tanımlamıştır.
- Yeni düzenlemede, “birleşik elektrik üretim tesisi”, şebekeye aynı bağlantı noktasından bağlanan birden fazla enerji kaynağından elektrik üretmek amacı ile kurulan tek bir elektrik üretim tesisi şeklinde tanımlanmıştır. KÖMÜR+GES
- Birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesisini, şebekeye aynı bağlantı noktasından bağlanan tamamı yenilenebilir birden fazla enerji kaynağından elektrik üretmek amacı ile kurulan tek bir elektrik üretim tesisi olarak; HES+GES
- Birlikte yakmalı elektrik üretim tesisini, yenilenebilir enerji kaynakları dışındaki kaynakların kullanıldığı elektrik üretim tesislerinde, ana kaynak yanında yenilenebilir yardımcı kaynağın aynı tesiste yakıldığı tek bir elektrik üretim tesisi olarak;
- Destekleyici kaynaklı elektrik üretim tesisi: Üretim tesislerinde ısıl dönüşüm sürecinde diğer bir enerji kaynağından da yararlanılan tek bir elektrik üretim tesisi olarak tanımlamıştır.
Yapılan yönetmelik değişikliğinde; Ana kaynak olarak, birden çok kaynaklı elektrik üretim tesislerinde önlisans veya lisans başvurusunda tercih edilen kaynağı; Yardımcı kaynak olarak ise, birden çok kaynaklı elektrik üretim tesislerinde önlisans veya lisans başvurusunda kullanılan ana kaynak türünde olmamak üzere, ana kaynak dışındaki diğer kaynak ya da kaynakları olarak tanımlamıştır.
Hibrit Santrallerde Lisans Süreci
Birleşik/Birleşik yenilenebilir elektrik üretimi tesisleri için yapılacak olan önlisans başvurularında kural olarak tek kaynaktan elektrik üretimi için yapılan başvuru ile aynı şekilde başvuru yapılacaktır. Ancak yapılan Yönetmelik değişikliği ile birleşik yenilenebilir elektrik üretimi tesisleri için bazı farklı hükümler öngörülmüştür.
Yönetmeliğin 5. maddesi gereğince, Elektrik Piyasasında faaliyet göstermek isteyen tüzel kişi, faaliyetine başlamadan önce; kural olarak, her faaliyet için ve her kurulacak tesis için ayrı lisans başvurusunda bulunması gerekmektedir. Ancak yapılan Yönetmelik değişikliği ile birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisleri için bu açıdan bir istisna getirilmiştir. Deşiklik düzenlemesine göre, birden çok kaynaklı elektrik üretim tesislerinde kullanılan yardımcı kaynakların üretim üniteleri ana kaynağa dayalı tesisin ünitesi olarak kabul edilecek ve yardımcı kaynak için yeni bir lisans başvurusunda bulunulmaksızın tesis tek bir önlisans veya lisans kapsamında değerlendirilecek ve başvurular buna göre yapılacaktır. Ancak bu düzenlemeye göre yardımcı kaynak hiçbir şekilde ana kaynağa dönüştürülemeyeceği düzenlenmiştir.
Mevcut tesisler için yardımcı ana kaynak eklenmesi durumunda; yardımcı kaynak için ayrı bir lisans alınmaz ve mevcut lisans tadil edilir. EPDK’ya lisans tadili başvurusunda bulunulur.
Birden çok kaynaklı elektrik üretim tesisi kurmak amacıyla önlisans sahibi tüzel kişiler tarafından yapılan başvurular, Yönetmeliğin önlisans süresi içerisinde tamamlanması gereken iş ve işlemleri düzenleyen 17. maddesinin birinci ve ikinci fıkralarındaki yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır. Bu yükümlülükler, her kaynak için ayrı ayrı yerine getirilebileceği gibi birlikte de yerine getirilebilir.
Ayrıca getirilen düzenleme ile birleşik elektrik üretim tesisi ile birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesislerine konu önlisans veya üretim lisansında yer alan ana kaynağa dayalı ünitelerin kurulu gücünün sıfıra indirilmesi için yapılan önlisans veya üretim lisansının tadili talepleri lisansın sona erdirilmesi talebi olarak değerlendirileceği hüküm altına alınmıştır.
Lisans bedellerine ilişkin olmak üzere birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesisi ile birleşik elektrik üretim tesisleri için ana kaynak ve yardımcı kaynak kurulu güçlerinin toplanarak ana kaynak üzerinden birlikte değerlendirilecektir.
Piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin kurum hesabına yatırmak zorunda oldukları ve bir sonraki yıl için geçerli olacak olan yıllık lisans bedelleri ise faaliyet konularına ve üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan veya perakende satışı, depolanması gerçekleştirilen elektrik enerjisi miktarına göre nispi olarak belirlenmektedir.
Üretim tesislerinin önlisans başvurularında Kuruma ödenen teminatlara ilişkin olarak da birleşik elektrik üretim tesisi ile birleşik yenilenebilir elektrik üretim tesislerinde yardımcı kaynağa ilişkin tesisin ana kaynağa ait olan tesisten önce işletmeye açılması halinde yardımcı kaynak için Kurula sunulan teminat, ana kaynağa dayalı üretim tesisi işletmeye geçene kadar iade edilmeyeceği de ilgili yönetmelik değişikliği ile getirilmiştir.
