6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 14. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, kurulu gücü azami 1 MW (azami sınır 10.05.2019 Tarih ve 1044 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile 5MW olarak değiştirilmiştir) yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinin lisans alma ve şirket kurma yükümlülüğünden muaf tutularak elektik üretiminin yapılabileceği düzenlenmiştir.
Aynı zamanda 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun’un hükümleri doğrultusunda yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek ve tüzel kişiler; ihtiyaçlarının üzerinde ürettikleri elektrik enerjisini dağıtım sistemine vermeleri hâlinde, I sayılı Cetveldeki fiyatlardan on yıl süre ile faydalanabilecekleri düzenlenmiştir. Bu kapsamda da dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisinin perakende satış lisansını haiz ilgili dağıtım şirketi tarafından satın alınması zorunludur. İlgili şirketlerin bu madde gereğince satın aldıkları elektrik enerjisi, söz konusu dağıtım şirketlerince YEKDEM kapsamında üretilmiş ve sisteme verilmiş kabul edileceği öngörülmüştür.
Söz konusu düzenlemeler doğrultusunda yatırımcılar tarafından lisanssız üretim tesisleri kurulmakta ve yetkili dağıtım şirketi ile aralarında Lisansız Elektrik Üreticileri için Dağıtım Sistemine Bağlantı Anlaşmasının imzalanması ile üretime başlamaktadır.
Lisansız elektrik üretim tesislerinde öngörülen azami sınırın 1 MW (Cumhurbaşkanlığı kararı ile 5 MW olarak kararlaştırılmıştır.) olması nedeniyle ve üretim tesisinden sisteme 1 MW üstünde güç verilmesi durumunda (güç aşımı durumunda), ilgili tesislere yaptırımlar uygulanmaktadır. Bu yaptırım tesis sahibi şirket ile dağıtım şirketi arasında akdedilen anlaşma hükümleri dikkate alınırken ayrıca EPDK Kurul Kararları da bu yaptırımlara dayanak yapılmaktadır.
YAPTIRIMLAR
1-PARA CEZASI
EPDK tarafından maktu olarak düzenlenerek Kurum sayfasında yayınlanan Lisansız Elektrik Üreticileri için Dağıtım Sistemine Bağlantı anlaşmasının “Cezai Şartlar” başlıklı 15. Madde hükmünde, bağlantı noktasından anlaşma gücü üzerinde elektrik enerjisi vermesi durumunda Dağıtım şirketi tarafından ilgili mevzuat hükümleri uyarınca işlem tesis edileceği düzenlenerek, para cezası yaptırımının uygulanacağı belirtilmiştir. Bu cezanın hesaplanmasında lisansız üretim tesisinde ilgili ayda sisteme verilen gücün anlaşma gücünü aştığı (güç aşımı) değerlerin aylık olarak en yükseği dikkate alınarak ilgili aya ait Kurul tarafından onaylanmış “üreticiler için iletim sistemi sistem kullanım fiyatı” üzerinden gerçekleşen güç aşım miktarı kadar kullanıcıya ceza uygulaması yapılmaktadır.
2-YEKDEM BEDELİNİN ÖDENMEMESİ
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından 24/08/2017 tarihli 7262-3 sayılı kurul kararı ile Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik’in 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında olan ve Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubunda yer alan kurulu gücün ve 1 MW’ın üzerinde geçici kabulü tamamlanarak işletmeye geçen üretim tesislerine ilişkin olarak uygulanması gerekli olan cezai yaptırımları düzenlemiştir. Bunlar;
- 01/08/2017 tarihinden itibaren sisteme demand olarak 1 MW’ın üzerinde güç ile enerji verildiğinin tespiti halinde ilgili aya ilişkin üretilen enerjinin görevli tedarik şirketi tarafından üretilerek sisteme verilmiş olduğu kabul edilerek bu enerji ile ilgili olarak piyasa işletmecisi ve görevli tedarik şirketi tarafından herhangi bir ödeme yapılmamasına, bu kapsamda sisteme verilen enerjinin ise YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınmasına, şeklinde karar tesis edilmiştir.
Bu karar ile birlikte sisteme 1 MW’ın üzerinde güç ile enerji verildiğinin tespiti halinde o ay için üretilen enerjinin bedelinin lisansız üreticiye ödenmeyeceği ve YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınacağı belirtilmektedir.
İş bu kararın hukuka aykırı olduğu kanaatindeyiz. Lisansız elektrik üreticileri tarafından sisteme 1 MW’ın üzerinde güç ile enerji verilmesi hâlinde herhangi bir ödeme yapılmamasına yönelik yaptırım türünün EPDK Kurul Kararı gibi Normlar Hiyerarşisinin en alt tabakasında yer alan bir düzenleyici işlemlerle düzenlenip düzenlenemeyeceği hususunun ayrıca irdelenmesi gerekmektedir.
EPDK gibi bağımsız idarî otoritelerin görev ve yetkileri belli bir alanla veya sektörle sınırlandığından ve ayrıca bunların görev ve yetkileri kuruluş kanunlarında somut olarak belirlendiğinden, görev ve yetkilerine dair belirlenen bu sınırlar aynı zamanda bunların ceza verebilecekleri fiillerin de bir tür çerçevesini oluşturacağından, verebilecekleri idarî ceza türü, süresi ve miktarının kanunla düzenlenmesi gereklidir.
5326 sayılı Kanunun 4. Maddesi hükmü içerisinde;
Hangi fiillerin kabahat oluşturduğu, kanunda açıkça tanımlanabileceği gibi; kanunun kapsam ve koşulları bakımından belirlediği çerçeve hükmün içeriği, idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle de doldurulabilir. Kabahat karşılığı olan yaptırımların türü, süresi ve miktarı, ancak kanunla belirlenebilir.
düzenlemesi mevcuttur. Görüldüğü üzere çerçeve kanunlarda kapsam ve koşulları gösterilmek suretiyle kabahatlerin tipe dâhil unsurlarının idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle düzenlenmesine olanak verilmesine rağmen kabahat karşılığında uygulanacak idarî yaptırımlar bakımından aynı imkân mevcut değildir. Çünkü 5326 sayılı Kanun’un 4. maddesinin ikinci fıkrası idarî yaptırımların türünün, süresinin ve miktarının sadece kanunla belirlenebileceğini açıkça vurgulayarak, bu konuda idareye hiçbir şekilde yetki vermemiştir.
Söz konusu Kurul kararının ise, sisteme 1 MW’ın üzerinde güç aşımı ile enerji verildiğinin tespiti hâlinde, üretim tesisi ile ilgili iş ve işlemler tamamlanarak Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubunda yer alan 1 MW ve altında bir değere ulaşılana dek üretim tesisinde üretilen enerjiye herhangi bir ödeme yapılmaması ve bu kapsamda sisteme verilen enerjinin YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak dikkate alınmasına ilişkin idarî bir yaptırım olduğu açıktır.
Kurul kararında 1 MW’ın üzerinde güç aşımı ile sisteme enerji verilmesi fiili karşılığında uygulanacak idarî yaptırımın gösterildiği, ancak gerek 6446 sayılı Kanun’un 16. maddesinde gerekse anılan Kanuna atıf yapmak suretiyle 5346 sayılı Kanun’un 10. maddesinde söz konusu fiile yönelik idarî yaptırımların düzenlendiği, dolayısıyla düzenleyici bir işlem türü olan Kurul kararıyla idarî yaptırım türünün düzenlenmesinin Anayasanın 38. maddesi uyarınca yaptırımda kanunilik ilkesine aykırılık teşkil ettiği anlaşılmaktadır.
Öte yandan, 1 MW’a kadar üretilen elektrik bedelinin de ödenmemesi Kurul kararının geleceğe yönelik lisansız üreticiyi uyarıcı bir işlem olmasından ziyade, idarî tedbiri aşan cezalandırma niteliğinde olduğunu yansıtmaktadır. Dolayısıyla lisanssız üreticilere herhangi bir ödeme yapılmayarak sisteme verilen enerjinin tamamının YEKDEM’e bedelsiz katkı olarak değerlendirilmesi, fiil ile uygulanan idarî yaptırım arasındaki ölçülülük ilkesine de aykırılık teşkil etmektedir. Bu itibarla, sisteme 1 MW’ın üzerinde güç aşımı ile enerji verilmesi hâlinde, 6446 sayılı Kanun’un 16. maddesinde yer alan idarî yaptırımların uygulanması gerekirken, EPDK tarafında yeni bir idarî yaptırım türü ihdas ederek lisansız üreticilere ürettikleri elektriğin bedelinin ödenmemesinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Hukuka aykırı olarak tesis edilen EPDK Kurul kararı ile, dağıtım şirketleri 1MW’ın üzerinde güç aşımı ile enerji verilmesi halinde ilgili tesisin YEKDEM ödemelerini yapmamaktadır. Ayrıca dağıtım şirketleri tarafında da para cezaları da verilmektedir. Dağıtım şirketleri tarafından uygulanan bu cezalar makalemizin ikinci kısmında değerlendirilecektir.
